FCA là gì? Các thông tin liên quan đến FCA mà bạn cần biết.
Điều kiện FCA (Free Carrier – Giao cho người chuyên chở) là một trong những điều kiện tương đối phổ biến, thường được sử dụng trong vận chuyển quốc tế. Đây là một trong những điều kiện thương mại trong đó: người bán chịu trách nhiệm đóng gói hàng hóa và xếp hàng hóa lên thiết bị chuyên chở tại vị trí quy định như cảng hoặc đơn vị vận tải.
Điều kiện FCA được sử dụng trong vận tải đường sắt, đường bộ, đường hàng không, đường biển, đường thủy nội địa hoặc vận tải bằng các hình thức kết hợp (vận tải đa phương thức). Vận tải Phước Tấn sẽ giải đáp các thắc mắc cho quý khách hàng.
Free Carrier( FCA)
Trong điều kiện FCA người bán giao hàng đã được thông quan đầy đủ cho người mua tại địa điểm chỉ định. Người mua là người có trách nhiệm tìm đơn vị vận chuyển hàng hóa.
Như vậy địa điểm giao hàng có thể là cơ sở của người bán, nơi giao nhận vận tải (nhà xe, kho ngoại quan, CFS) hoặc cảng và sân bay tùy theo thỏa thuận giữa 2 bên. Người bán giao hàng và chuyển rủi ro cho người chuyên chở thứ 1.
So sánh với các điều kiện EXW và CIF, chúng ta thấy có sự khác biệt trong địa điểm giao hàng.
Đối với EXW, người bán giao hàng tại kho, tại phân xưởng, nhà máy,…hoặc 1 địa điểm nào đó người bán chỉ định.
So sánh điều kiện EXW, FOB, CIF, FCA
Còn điều kiện CIF, người bán chịu trách nhiệm vận chuyển hàng hóa quốc tế, nên địa điểm giao hàng là 1 địa điểm khác phạm vi nội địa (của người bán). Nó có thể là cầu cảng, kho ngoại quan, nhà máy của người mua.
Trong bài viết trước Vận tải Phước Tấn có nhắc đến điều kiện FOB và CIF cũng như so sánh FOB và CIF. Nhìn chung đối với điều kiện FCA người bán có trách nhiệm ít hơn so với CIF & FOB. Nhưng FCA lại là điều kiện phù hợp cho người bán lẫn người mua khi xét đến sự thuận lợi trong vận chuyển hàng hóa và thị trường địa phương.
FCA trong vận tải đa phương thức
Trong các điều kiện Incoterms được các nhà nhập khẩu ưa chuộng nhất là EXW, FOB, CIF, CFR và FCA (Incoterm 2010), theo các chuyên gia điều kiện FCA được cho là lựa chọn phù hợp hơn so với FOB và CIF khi sử dụng vận tải đường biển. (?)
FCA là gì
FCA rất phù hợp với vận tải đa phương thức
Nhìn chung, vận chuyển đa phương thức sử dụng điều kiện FCA rất thông dụng và phổ biến. Và FCA có thể được dùng cho nhiều loại hình vận tải hàng hóa khác nhau, bao gồm: Đường biển, đường bộ, đường sắt và cả đường hàng không.
Trách nhiệm người mua và người bán trong hợp đồng FCA
Trong điều kiện FCA, người mua và người bán có những trách nhiệm cơ bản, cụ thể như sau:
Trách Nhiệm Giao Hàng, Vận Chuyển Và Thông Quan
Người bán hàng theo điều kiện FCA phải chi trả các chi phí cho việc: Sản xuất, kiểm tra chất lượng, dán nhãn, đóng gói hàng hóa phù hợp với quá trình vận chuyển. Đồng thời người bán cũng đứng ra tổ chức vận chuyển hàng hóa đến cảng hoặc 1 địa điểm chỉ định để sẵn sàng cho việc xuất hàng đi. Cùng với quá trình trên, người bán phải chịu trách nhiệm thực hiện các thủ tục hải quan cần thiết. Người mua hàng phải chịu trách nhiệm tìm và ký hợp đồng vận tải để đưa hàng về nước.
Điều kiện giao hàng FCA
Khi người bán đã hoàn tất việc khai báo hải quan (khai hải quan điện tử) trên hệ thống của hải quan, đồng thời đã giao hàng cho người chuyên chở (Carrier), lúc này trách nhiệm của người bán với hàng hóa được xem là chấm dứt. Mọi rủi ro và chi phí sẽ được chuyển giao cho người mua (và các bên liên quan).
Khi Nào Chấm Dứt Trách Nhiệm Giao Hàng Của Người Bán?
Bởi vì mọi rủi ro và chi phí được chuyển giao từ bên Bán sang bên Mua tại thời điểm trách nhiệm giao hàng của người Bán chấm dứt, nên cả 2 bên cần chỉ rõ thời điểm chuyển giao này càng cụ thể càng tốt trong hợp đồng giữa 2 bên.
Trong các loại hình vận chuyển khác nhau, trách nhiệm giao hàng cho người vận chuyển (carrier) chấm dứt trong các trường hợp cụ thể sau:
Đối với vận chuyển đường sắt
Khi điểm giao hàng là toa tàu thì hàng hóa phải được bốc xếp lên toa tàu (chú ý đến loại container dành cho tàu), người bán phải bốc xếp container lên tàu. Trách nhiệm của người bán kết thúc khi hàng hóa được tiếp quản bởi quản lý đường sắt hoặc người được ủy quyền.
Vận chuyển container bằng tàu hỏa
Khi hàng hóa là dạng hàng hóa lẻ không chứa trong container, việc giao hàng hoàn thành khi người bán đã bàn giao hàng hóa tại đơn vị thu gom bằng đường sắt hoặc một phương tiện vận tải do đường sắt cung cấp.
Vận chuyển đường bộ
Nếu việc lấy hàng diễn ra tại cơ sở của người bán, thì trách nhiệm giao hàng hoàn thành khi hàng hóa được chất lên xe của người mua cung cấp.
Khi hàng hóa được người mua yêu cầu giao đến đơn vị vận chuyển, việc giao hàng được hoàn thành khi hàng hóa được bàn giao cho người vận chuyển đường bộ hoặc cho người khác thay mặt người này nhận hàng ở đơn vị vận chuyển.
Vận chuyển bằng đường thủy nội địa
Khi việc bốc hàng diễn ra tại cơ sở của người bán hoặc tại bến cảng, trách nhiệm giao hàng được xem hoàn thành khi hàng hóa đã được chất lên tàu chở hàng hoặc phương tiện trung chuyển do người mua cung cấp.
Trường hợp hàng được giao đến cơ sở của người vận chuyển, việc giao hàng bằng đường thủy nội địa được hoàn thành khi hàng hóa được bàn giao cho người vận chuyển đường thủy nội địa hoặc 1 người khác được người này ủy quyền.
Vận chuyển đường biển
Nếu là hàng nguyên Container thì các container phải được vận chuyển đến khu vực Terminal của cảng, hàng hóa được coi là đã được chuyển giao rủi ro khi container đã được đưa vào cơ sở của bến cảng (terminal) đó. Và hàng hóa đã được thông quan đầy đủ.
Đối với hàng lẻ (LCL), người bán phải đem đến cho các nơi thu gom hàng hóa theo như chỉ định của bên mua như kho CFS. Việc giao hàng được hoàn thành khi hàng hóa được giao cho hãng tàu biển hoặc 1 người đại diện cho hãng tàu biển nào đó (đơn vị gom hàng consol, forwarder).
VÌ SAO NÊN DÙNG FCA THAY VÌ ĐIỀU KIỆN FOB VÀ EXW?
Trên thế giới cũng như Việt Nam chúng ta rất thường đề cập tới 2 điều kiện FOB và CIF. Và gần như 2 thuật ngữ này như là anh em song sinh? Nhưng thực tế, điều kiện FCA chiếm ưu điểm hơn EXW và FOB và được nhiều chuyên gia khuyến khích sử dụng. Tuy nhiên người xuất khẩu và nhập khẩu vẫn có thói quen sử dụng FOB và CIF nhiều nhất.
Lý Do FCA được cho là ưu điểm hơn FOB
Lý giải cho thực tế trên vì FOB là điều kiện không thích hợp với hàng hóa chứa trong container. FOB quy định rằng, người bán phải giao hàng lên boong tàu (Onboard), nhưng hầu hết hàng container đều buộc phải “hạ” ở Bãi tập kết container (CY – cầu cảng) hoặc chứa tại Kho hàng lẻ (CFS) trước khi nhà vận chuyển đưa hàng hóa lên tàu.
Lý Do FCA được cho là ưu điểm hơn EXW
Đối với điều kiện EXW, người mua phải chịu trách nhiệm thông quan xuất khẩu cho lô hàng vận chuyển của mình. Việc này có thể gây nên tốn kém chi phí, tiêu tốn nhiều thời gian và gây khó khăn cho những nhà nhập khẩu hàng hóa – Vốn không nắm rõ các quy định thông quan của nước bạn.
Về phía người bán, họ cũng không có trách nhiệm phải bốc, xếp hàng hóa lên phương tiện vận tải mà bên mua cung cấp, bởi vì điều kiện EXW chỉ quy định người bán chỉ phải chuẩn bị hàng hóa sẵn sàng cho việc xếp lên phương tiện vận chuyển mà thôi.
Điều kiện CIF trong Incoterms 2010
Rõ ràng, người bán có lợi thế hơn trong việc bốc, xếp hàng hóa lên phương tiện vận tải. Nhưng theo EXW thì mọi chi phí và trách nhiệm đối với các rủi ro vẫn đang thuộc về phía người mua. Cho nên, hầu hết trách nhiệm xếp, dỡ hàng hóa lên phương tiện đều được phía người mua thực hiện làm cho họ không chủ động được các vấn đề so với người bán.
Về cơ bản, người bán và người mua phải có những thỏa thuận cụ thể, quy định rõ ràng về trách nhiệm của mỗi bên đối với các rủi ro và chi phí, trước khi tiến hành quá trình vận chuyển hàng hóa.
| Các tiêu chí so sánh | EXW | FOB | FCA |
| Người bán thông quan hàng hóa xuất khẩu cho người mua | No | Yes | Yes |
| Người bán vận chuyển hàng đến điểm chỉ định và xếp hàng lên phương tiện vận chuyển | No | Yes | Yes |
| Người bán trả chi phí để giao hàng đến cảng chỉ định | No | Yes | Tùy các điều khoản riêng |
| Sử dụng cho hàng LCL, FCL và cho đường hàng không | Yes | No | Yes |
| * Điều kiện FOB chỉ nên dùng cho vận chuyển các lô hàng rời, hàng lẻ bằng đường biển | |||
Bảng so sánh điều kiện FCA với FOB và CIF
Mặc khác, so với điều kiện EXW, FCA được cho rằng linh hoạt và mang lại lợi ích nhiều hơn cho cả bên bán và bên mua. Sử dụng FCA, người bán hàng thường có lợi thế hơn trong việc cung cấp các giấy phép liên quan cho quá trình thông quan xuất khẩu. Rất có thể người bán có quan hệ tốt với phía hãng tàu và hải quan khi sử dụng điều kiện FCA. Về phía người mua, lợi thế của bên bán trong thông quan hàng hóa đã vô hình chung giúp họ giảm bớt phần nào các chi phí phải có cho lô hàng nhập khẩu.
TỔNG HỢP MỘT SỐ ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA FCA
Vận tải Phước Tấn sẽ giới thiệu chi tiết đến quý đọc giả một số ưu và nhược điểm khi sử dụng phương thức FCA, qua bảng mô tả sau:
| Ưu điểm | Nhược điểm |
| Người bán có cơ hội nâng cao giá bán của hàng hóa, do các chi phí phát sinh cộng khi bên bán thực hiện thêm trách nhiệm thông quan của mình | Bất kỳ đề xuất phát sinh nào giữa người bán và người mua đều bị người bán tính phí. Điều này đồng nghĩa với người bán phải chịu thêm rủi ro và chi phí cho hàng hóa của mình. |
| Người mua sẽ có cơ hội nắm được các chi phí thực tế trong vận chuyển và bốc xếp hàng hóa đến điểm đến. Chi phí sẽ không có khả năng bị người bán thổi phồng lên. | Trách nhiệm người bán chấm dứt khi hàng hóa đã được thông quan, người mua sẽ thực hiện việc mua bảo hiểm cho lô hàng và chịu các rủi ro về sau trong toàn bộ quá trình vận tải hàng hóa. |
| Một ưu điểm lớn là người mua không cần quá lo lắng và áp lực trong việc có được giấy phép xuất khẩu theo quy định, để thông quan hàng hóa. Trách nhiệm này thuộc về người bán. | Người mua cần thiết phải có thiện chí nhiều hơn – Họ phải cung cấp chính xác cho người bán địa điểm giao hàng thật sự của lô hàng. Người mua phải là người thực sự đứng ra sắp xếp vận chuyển cho lô hàng. |
Bảng so sánh ưu nhược điểm của FCA
Giá Trị Hợp Đồng Theo Điều Kiện FCA
Giá trị của một hợp đồng buôn bán quốc tế theo điều kiện FCA tùy thuộc vào vị trí hàng hóa được vận chuyển từ đâu đến đâu. (Quãng đường vận chuyển ảnh hưởng đáng kể đến giá cước vận tải). Tuy nhiên có một số chi phí khác liên quan theo điều kiện FCA mà các nhà nhập khẩu thường đưa vào giá trị hợp đồng ngoại thương . Đó là:
- Chi phí cho hợp đồng mua hàng hóa theo giá FOB
- Chi phí vận chuyển hàng hóa
- Phí mua bảo hiểm hàng hóa
- Phí lưu và bảo quản tại kho CFS/ Ngoại quan, phí lưu kho DEM/DET
- Phí dỡ hàng khỏi phương tiện vận tải hàng hóa
- Phí vận chuyển hàng hóa về cơ sở sản xuất, nhà kho,…Cùng một số chi phí khác như: thông quan nhập khẩu, đóng phí và lệ phí khác,…
Nhà nhập khẩu phải dự trù tất cả các chi phí trên cho lô hàng nhập khẩu của mình để có cơ sở để sử dụng điều kiện Incoterm phù hợp và đàm phán giá cả với người bán. Người mua hàng nên cân đối các chi phí, cũng như tổ chức tốt các bước để hàng hóa được thông suốt, tránh phát sinh các chi phí ngoài dự tính.
Điều kiện FCA là một điều kiện Incoterm phù hợp với nhiều phương thức vận tải khác nhau, kể cả vận tải đa phương thức, nên có tính ứng dụng rất cao trong vận tải hàng hóa. Ngoài ra, FCA cho phép người mua hàng chủ động hơn trong việc chỉ định nhà vận chuyển thích hợp với hàng hóa của mình.
Không giống như EXW, người mua hàng sử dụng FCA không cần mất nhiều thời gian cho việc thông quan hàng hóa trước khi xuất khẩu hàng hóa. Điều này rất có lợi cho người mua trong việc giúp họ giảm thiểu 1 số chi phí không mong muốn.
FCA cũng được đề xuất cao hơn so với FOB, FCA trong việc giúp giảm thiểu các rủi ro và tranh chấp có thể xảy ra cho cả người mua và người bán trong khi chuyển giao hàng hóa.
Tuy nhiên, khi sử dụng điều kiện FCA, người mua phải có thế mạnh về tìm kiếm nhà vận tải phù hợp với hàng hóa của mình cũng như có kinh nghiệm trong mua hàng quốc tế, vì trách nhiệm của người bán đối với hàng hóa chấm dứt rất nhanh sau khi giao hàng xong cho người vận tải hàng hóa đến người mua.
FCA thích hợp cho những đơn vị mua hàng có nhà xưởng, cơ sở tại nước ngoài; Công ty mẹ mua hàng từ công ty con và ngược lại. Các công ty xuyên quốc gia này đã có thời gian đầu tư lâu dài tại Việt Nam và thông hiểu chính sách, dĩ nhiên là có quan hệ mật thiết với các hãng tàu đặt tại Việt Nam.
Qua bài viết này, Vận tải Phước Tấn mong muốn sẽ giúp quý khách có nhiều tham vấn và kiến thức mới về điều kiện Incoterm FCA. Chân thành cảm ơn quý khách đã dành thời gian đọc hết bài viết này. Vận tải Phước Tấn hy vọng nhận được nhiều ý kiến, phản hồi cũng như chia sẻ từ các bạn để có sự hiểu biết đầy đủ về khái niệm FCA là gì nói riêng và Incoterm nói chung.